1
March
2014
Deze titel stond boven een recent artikel van Mark Sanders - econoom aan de Universiteit van Utrecht - dat onlangs verscheen in Economisch Statistische Berichten, een vakblad voor economen. Het pleidooi van Sanders is dat - door aanpassing van de toeslagsystematiek - de kinderopvangmarkt beter gaat functioneren en de tarieven dan eindelijk zullen dalen. Het maximumuurtarief voor de toeslag zou namelijk een prijsopdrijvend effect hebben. Hoogste tijd voor een analyse over prijsvorming in de kinderopvang.
Conclusie: de invloed van de toeslagsystematiek op de prijsvorming is nihil.
De invloed van de toeslagsystematiek op de prijsvorming is nihil. De belangrijkste reden dat de prijzen – ondanks de toenemende concurrentie – niet dalen: de stringente regelgeving en de cao-afspraken.
Zijn er eigenlijk aanwijzingen voor een extreme prijsontwikkeling in de kinderopvang? Het gemiddeld uurtarief van dagopvang steeg in de periode 2005-2013 jaarlijks gemiddeld met 2,6% en van BSO met 2,2% (bron SZW 2014).
Als we dat vergelijken met de inflatie of loonontwikkeling van de marktsector (1,9%) is dat maar marginaal hoger. Dat verschil kan ook prima verklaard worden door de striktere regelgeving en de teruglopende bezettingsgraad in de afgelopen jaren.
Dan de vermeende rol van het maximumuurtarief die Sanders ziet bij de prijsvorming in de branche. De gemiddelde stijging van het maximumuurtarief in 2005-2013 bedroeg jaarlijks 1,6% voor dagopvang en dat was dus aanmerkelijk lager dan de gemiddelde prijsverhoging van 2,6% die aanbieders nodig hadden om kostendekkend te blijven draaien. Bij de BSO is dat beeld nog duidelijker. De gemiddelde stijging van het maximumuurtarief in 2005-2013 bedroeg - door bezuinigingsmaatregelen met bevriezing en verlaging van het maximumtarief - jaarlijks slechts 0,2%. Ook dat was dus aanmerkelijk lager dan de gemiddelde prijsverhoging van 2,2% die aanbieders nodig hadden om kostendekkend te blijven draaien. In onderstaande grafiek zien we dat het maximumuurtarief achterblijft bij de marktprijzen en dat het verschil steeds groter wordt:
Bron: SZW 2014
Ook de verlaging van het maximumuurtarief voor BSO in 2010 heeft geen enkel dempend effect gehad op het uurtarief dat aanbieders hanteren.
De stelling van Sanders dat de toeslagregeling en het maximumuurtarief enig effect heeft op de prijsvorming in de kinderopvang is daarmee twijfelachtig.
Sanders stelt verder dat ouders geen andere optie hebben dan de kinderopvang voort te zetten en dat zij door de toeslagregeling de tariefstijgingen van de kinderopvang nauwelijks voelen en dus ook geen actie voeren voor lagere tarieven. De sterke krimp van de vraag naar kinderopvang en de veel minder sterke krimp van geboorteaantallen en arbeidsparticipatie (SZW, 2013) toont echter klip en klaar aan dat ouders blijkbaar wél gevoelig zijn voor de kostenontwikkeling en wel degelijk - in de vorm van informele opvang - exit opties hebben.
Is er dan echt geen opvangvorm die de ruimte heeft genomen om prijsconcurrentie toe te passen om het tij te keren? Daarvoor moeten we zijn bij de gastouderopvang. In de periode 2009-2013 daalde het gemiddelde uurtarief voor gastouderopvang voor 0-4 jarigen met 7%:
Kenmerk van gastouderopvang is dat de regelgeving een stuk minder strikt is en de meeste gastouders niet in loondienst werken en dus ook niet onder een cao vallen.
Daarmee zijn de personele lasten een stuk flexibeler dan de aan een cao gebonden dagopvang en BSO. Die prijsverlaging heeft overigens weinig effect gehad: ook de gastouderopvang is net zo zwaar getroffen door krimp als alle andere opvangvormen.
Het pleidooi van Sanders dat sleutelen aan de toeslagregeling zal leiden tot lagere prijzen voor dagopvang en BSO en dus tot lagere uitgaven voor ouders en het Rijk is wishful thinking. Het afschaffen van de algemeen verbindend verklaring van de CAO en het schrappen van de regelgeving rond personele inzet is veel effectiever om dat doel te bereiken. Maar of politiek, Kabinet of vertegenwoordigers van de klanten daar op in willen zetten is maar zeer de vraag.
Reageren? ed@buitenhek.nl.
www.bbmp.nl
.svg){kind=small}